Amerikalı Firavun

Carlos Gardel ve Alfredo Le Pera’nın 1935’te yazdığı ama hakkı olan evrensel şöhreti yakalayabilmek için 1992 tarihli Scent of a Woman (Kadın Kokusu) filmine kadar bekleyen tango eseri Por Una Cabeza’nın (Burun Farkıyla), ilginç bir teması vardır. Bir erkeğin at yarışı ve kadınlara olan tutkusunu anlatır. Kahramanımız ezeli kaybedendir ama sonuç bir başka Arjantin mamulü film El Secreto De Sus Ojos’takiyle (Gözlerindeki Sır) paraleldir: “Tutkularını değiştiremezsin.” Öyle de olur.

Bunu hayatta kendine düstur edinmiş çok kişi var. Nadiren kazananlardan birine geçenlerde tanık olduk çok şükür. Jeff Seder ve Patti Miller, bilimsel verilere sırtını dayamış, yerinde öngörülerde bulunan, başarılı safkan at simsarlarından. Gördükleri atın kalbinin büyüklüğü onları şaşırtmış ve Türk olduklarından şüphe ettiren şu sözü söylemişler atçılıkla uğraşan Ahmed Zayat’a: “Evini sat, bu atı satma.” Nihayetinde Ortadoğu kökenli olan Zayat bu nasihati dinlemiş. Bir dönem çalıştığı, sonra kovduğu, ardından tekrar yanına aldığı (bu da başka bir Türkî hareket), antrenör Bob Baffert’in çabaları da meyvesini verince American Pharoah, ABD’de ve yer kürenin bir kısmında 37 yıldır merak edilen “Triple Crown’ı kim kazanacak” sorusuna yanıt oldu. Bu unvana erişen 12. at Amerikalı Firavun, Mısır asıllı sahibi Ahmed Zayat’ı da Birleşik Devletler’de kazanan yaptı işte.

Zayat ailesi Mısır’ın önde gelenlerinden. Mesela Ahmed Zayat’ın dedesi Ahmed Hassan Zayat, dünyaca bilinen ama artık yayımlanmayan El Risale isimli edebiyat dergisinin kurucularındandı. Babası Alaa da suikast sonucu öldürülen dönemin Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ın şahsi doktoruydu.

Devlet ile ilişkileri Zayat ailesine kıymetli fırsatlar sunmuş. Tadının makine yağına benzetildiği Sakara isimli Mısır menşeli bir bira da üreten El Ahram Meşrubat şirketini devletten 70 milyon dolara satın alıp Heineken’e 280 milyon dolara satması bunlardan biri.

Ama Ahmed Zayat’ın derdi haftada 200 bin dolarlık bahis oynamaya kadar vardırdığı at yarışı tutkusunda ilerlemekmiş. Para saçarak ABD’de adını duyurmuş. Kimi tercihleriyle de mesajını dünyaya yayma kaygısı gütmüş. Sansasyon yaratan yatırımı 4.6 milyon dolarlık Maimonides mesela. En önemli Musevi filozof Moses Maimonides, yani Musa İbn Meymun’dan alıyor adını. Zayat bunun sebebini “Bir şey söylemek istedim. Bunun da barış yanlısı ve komşunuzu sevmekle ilgili olmasını istedim” diye açıklamış.

Bilinen başka atları da var mesaj kaygılı. Seviyor sembolizmi: Pioneer of The Nile (Nil’in önderi), Eskendereya (İskenderiye), Hamada (Bir çöl türü), Al Risala (El Risale, evet o dergi), şimdi de American Pharoah, yani Amerikalı Firavun. Geleneksel ad koyma yarışmasında kazanan aday olan bu isim, resmi belgeye yanlış geçirilmiş. Firavun’un karşılığı İngilizcede Pharaoh iken, o ile a yer değiştirmiş, karşılığı olmayan bir kelime çıkmış. “Evet Firavun demek istedik” ifadesiyle Zayat Ekürisi ve Jokey Kulübü hatayı birbirine atıyor. Amerikan yazın hayatı sadece bu anekdottan bile okunmaya değer hikâye çıkarır. Filmini zaten kaçırmazlar. Eli kulağındadır.

Peki American Pharoah tarihin en iyisi mi? Bu soruya derman olacak kimi veriler var ama en belirgini, Belmont Stakes yarışı. American Pharoah, Secretariat’ın 1973’te elde ettiği tüm zamanların en iyi derecesinin (2 dakika 24 saniye), 2 saniye gerisinde kaldı. En azından en görkemli yarış atlarından Secretariat’tan o yarış özelinde yavaş olduğunu söyleyebiliriz.

Secretariat, Man O’War ve Citation, ESPN’in 20. yüzyıl için hazırladığı ‘En iyi 100 atlet’ listesine giren üç at olmuştu. İnsanların bu noktada emin olduğu bir şey var artık: Aynı liste 21. yüzyıl için yapıldığında 100 atlet arasına girecek ilk isim şimdiden belli: American Pharoah.