Hazır Olmak Her Şeydir

NFL tarihinin en büyük efsanelerinden Peyton Manning; 18 sezon, sayısız ödül ve 21 farklı rekorun ardından 7 Mart 2016’da emeklilik kararını açıkladı. Başından sonuna, bir touchdown drive’ı kadar iyi kurgulanmış konuşmasını şu sözlerle bitirdiğinde belki de ilk kez gözyaşlarına müsaade etti: “Kendimden daha yetenekli oyuncularla oynadım fakat kimse bir futbol maçına benim gibi hazırlanmadı... Ve işte bu yüzden, bu sahneden ayrılırken en ufak bir pişmanlık yaşamıyorum.”

Peyton, Indianapolis’ten karlı dağlar şehri Denver’a transfer olduğunda birçok alışkanlığını değiştirmesi gerekmişti. Broncos’un maçlarını oynadığı Sports Authority Field at Mile High’ın çatısı kapanmadığından, Denver’ın dondurucu soğuk havasında pas attığı sağ eline eldiven giymesi gerekecekti. Fakat o hazır olmak için başka bir yol buldu. Her antrenman sonrası elini buzlu suyla dolu bir kabın içinde uzun süre bekletti ve hemen ardından elli isabetli pas atmadan soyunma odasına gitmedi.

EuroLeague Değişiyor, Koçlar Evrim Geçiriyor

2000’lerin başında NBA, Avrupa’dan yetenek alımını artırdığında üst seviye Avrupa basketbolu (nam-ı diğer EuroLeague) bocalamak yerine buna beklenmeyen bir reaksiyon verdi; daha iyi organizasyon, ekiplerin genişlemesi ve departmanlaşma, beraberinde uzmanlaşmayı getirdi. Takımların yönetim yapıları da bu doğrultuda evrilerek alanlarını genişlettiler. Asistan koç sayısı üçe çıktı, tek bir masörden oluşan sağlık ekiplerine spor hekimleri, fizyoterapistler eklendi. İdman bilimi, rakip hazırlığı, oyuncu izleme gibi görevler, ayrı birimlerin ekspertizleri haline geldi. Bu yapıları doğru kurmak; başarıları, şampiyonlukları ve hatta hanedanları beraberinde getirdi. Pini Gershon’un Maccabi’sinin dehası; Nikola Vujcic ve Maceo Baston’un birlikte oynayabileceğini öngörmek, Tal Burstein’e top getirtip Sarunas Jasikevicius ile son aksiyonu icra edecek kadroyu kurmaktı. Messina’nın CSKA’sı iyi sezon planlaması sayesinde Kızıl Ordu’nun basketbol şubesi edasıyla öyle bir ritimde hareket ediyordu ki benzerini yapmanın hayalini kuranlar için Avrupa’da vahşi bir kondisyoner piyasası oluştu. Obradovic’in PAO’sunun üst düzey basketbolda yıllardır görülmeyen one-and-box (Navarro ile adam adama, diğer dört oyuncu alan savunması) ile Barcelona’yı şaşırtıp elediği seri, hem tarihteki hem de Pascual’ın kara kaplısındaki yerini aldı.

Basketbol eninde sonunda sahadaki beş oyuncu, iki pota ve bir top ile oynanan bir oyun. Koçların parkedeki oyun alanları bir bakıma limitli. Yine de koçlar, halen EuroLeague’in en büyük figürleri. Son 10 yılda sahanın içinde keşfedilecek alanın daraldığını fark eden koçlar, çalıştıkları takımların organizasyonlarının köklerine doğru genişlediler. Eskiden idman yaptırmak ve maç yönetmekten ibaret olan görevleri, çok temel üç departmana ayrılarak büyüdü:

• Takım ve kadro kurma

• Sezonu bütün ve parçalar halinde programlama

• Maç hazırlığı ve taktisyenlik

Berlin’de yapılan Final Four’u yerinde seyretme şansını yakalayanlar, modern çağ EuroLeague koçluğunun vardığı son noktaya tanık oldular. Itoudis’in iki perdelik oyunu, basketbolun hâlâ ‘koçların oyunu’ olduğunu hepimize gösterdi.

Kurgula

Görünen o ki takım ve kadro kurma, asla değersizleşmeyecek bir elmas. Kimyası kötü takımların, kapasitelerinden bağımsız Final Four’a gelemiyor olmaları bunun en güzel kanıtı. Öte yandan, A+ departmanına ait oyuncular, elit takımlar arasında bir şekilde dağılmış durumdalar. CSKA Moskova’nın Nando De Colo ve Milos Teodosic’i varsa, rakibi Fenerbahçe’nin de Bogdan Bogdanovic ve Luigi Datome’si her daim olacak. Oyunu değiştirenler aslında diğer parçalar. Geçtiğimiz sezonu Royal Halı Gaziantep’te geçirmiş Corey Higgins’ten hayatı boyunca üstlendiği agresif skorer yerine top elinde sırıtmayan elit savunmacı yaratmak, buna bir örnek. Ancak burada bahsedilmesi gereken esas hikâye, Nikita Kurbanov. Birçokları, genç takımlarda kendi yaş gruplarına gücü yettiğinden büyük ribaund becerisi ile ön plana çıkan Kurbanov’un 3 ile 4 numara arasına sıkışıp yok olacağı kanısındaydı. Rusya Ligi’nin yabancı sayısını limitleyen kuralları yüzünden CSKA’dan dört kez ayrıldı, her defasında mecburen geri döndü. Kaybolmaya yüz tutmuşken, ilk kez bu sezon kendine tanımlanmış rolü benimsedi. Kısaları savunacak kadar çabuk ve uzunları savunacak kadar kuvvetli olduğundan, Itoudis’in değişmeli adam adama savunmasının temeli oldu. Arada kalmış pozisyonunu, ‘çok fonksiyonel olma’ avantajına çevirdi. Kariyerindeki yedi EuroLeague sezonunda attığı toplam 322 sayının 193’ünü bu sezon, 30 yaşında kaydetti.

Programla

CSKA, ülke kültürünün aksine kendi branşında Avrupa’nın en stabil organizasyonlarından biri. Son 14 sezonun 13’ünde Final Four’a kaldılar. Dimitris Itoudis, bu organizasyonun koçu. Banvit’teki tek başantrenörlük sezonunun ardından gelen CSKA teklifi, birçok otoriteyi hayrete düşürdü. Ama o, donanımlıydı. Stajını en iyi yerde, Obradovic’in yanında yapmıştı. Ustasının zorlandığı, birtakım sıkıntılar yaşadığı sezonlarda neredeyse esas pilot kadar yetkilendirildi. Bir sezonu tamamı ve parçalarıyla nasıl programlayacağını çok iyi biliyordu. Elindeki malzemeye göre bir anlayış şekillendirdi. Fizik üstünlüğü olan takımını sahayı kaplayan alan savunmaları ile daha da büyüttü. Planın önemli parçalarından biri olarak kadroya katılan Joel Freeland’in sakatlığı nedeniyle sezonu kapatmasının ardından bile oyununu değiştirmedi, plana sadık kaldı. Geçen sene Madrid’de yine hortlayan “Teodosic Final Four’u bir şekilde kaybeder” paranoyasını bertaraf etti. Sezonun bütününde onu bench’ten getirerek tavında tuttu, topu De Colo’ya emanet ederek terbiye etti... Ve kazandı.

Hazırlan

Final Four seviyesindeki takımlar, koçlarının birbirlerini yıllardan beri tanıyor olmasından, sezon içinde birbirleriyle oynamışlıktan, son iki haftadaki çok konsantre scouting (rakip analizi) faaliyetlerinden dolayı epey birbirlerine aşina olurlar. İşte tam da bu noktada maç hazırlığının önemi bir kat daha artar. Kendi takımının düzenini fazla değiştirmeden yine de rakibi şaşırtmayı başaran teknik yaklaşımlar, maçların kilidini çözer. Kurguda ve programlamada çok başarılı olan Itoudis, esas maç hazırlığında eşsiz bir eser sahneledi Berlin’de.

Yarı finalde Lokomotiv maçına standart beşi ile başlamasına rağmen, rakibin pivotu Anthony Randolph’u kendi kısa forveti Kurbanov ile savundu. Bu sayede marjinal bir şekilde beş oyuncusunu da üç sayı çizgisine konumlandıran ve topu en çok mobil beş numaralarıyla yönlendiren Kuban’ın oyunu tökezledi. Neredeyse tüm ikili oyunları değişen CSKA, eşleşmedeki problemden istifade etmek istedi; alçak posta inen Randolph’u çembere yakın oynamaya teşvik etti ve Kuban’ı ‘sıradanlaştırdı’. Bu esnada Kuban’ın statik şutörü Broekhoff’u savunan CSKA pivotu Hines, sırtında De Colo ile boyalı bölgeye gelen Randolph ile eşleşti. De Colo ise Broekhoff’a dönerek üçlü adam değişimini tamamladı. Hem Kuban’ın oyunu değişti hem de aksiyonun sonunda sorunlu bir eşleşme kalmamış oldu. Kuban koçu Bartzokas’ın, Itoudis’in bu hamlesinin farkına varması ve ilk basketini bulması tam üç dakika sürdü. Bu sayede, CSKA 9-0 öne fırlamış ve hamle üstünlüğünü eline geçirmiş oldu. Basketbol literatüründe sık kullanılan ‘set the tone’ (maçın kontrolünü en başından eline geçir) ilkesi kusursuz bir öngörü ile başarıyla hayata geçirilmiş oldu.

Yarı finalde Kuban’ın düzenini bozmayı başaran Itoudis ve ekibi, finalde de Fenerbahçe’nin bazı oyunlarını elinden almayı düşündü. Laboral maçının normal süresinin son bir dakikasında, Fenerbahçe oyunun sertliğine zıt bir kolaylıkla iki tane boş turnike bulmuştu. Tepede oynanan ikili oyuna çember altından gelen başka bir kısa ile back screen yapmak (çembere yönelebilmek için de savunmanın sırtına doğru yapılan perdeleme) Sloukas’ın iki kez çembere tertemiz bir kanaldan gitmesini sağladı. Bu tabii ki sadece Fenerbahçe’nin uyguladığı bir düzen değil fakat Fenerbahçe’nin kilit anlarda en sık kullandığı düzen. Bir bakıma, Fenerbahçe ile oynarken önlem almanız gereken en önemli set oyunu. Final maçının ilk çeyreğinde Dixon’ın o seti çağırdığını gören CSKA asistan koçu Pistolis ayağa kalktı ve sahadaki beşi uyardı. Back screen’i yapan oyuncunun defansı, topu karşılama görevini üstlendi, basit bir kısadan kısaya adam değişme ile oyun nötralize edildi. Belli ki bu tedbir, video toplantılarında ve maç sabahı yapılan taktik idmanında doğru şekilde vurgulanmıştı. Rakibin hazırlanmışlığına dair oluşan kuvvetli hissiyat nedeniyle Fenerbahçe, bahsi geçen seti kritik dakikalarda oynamaktan vazgeçti. CSKA rakibinin değerli bir oyununu iyi hazırlanarak elinden aldı. Uzatmada biten ve her topun altından dahi kıymetli olduğu bir final için hiç de fena değil.

Manning'in Dediği, Itoudis'in Yaptığı

Hazırlanmak ve hazır olmak, farkların görece az olduğu yarışmaların en önemli kazanma faktörüne dönüşme yolunda emin adımlarla ilerliyor. Peyton Manning ve Dimitris Itoudis başka dünyalarda, muhtemelen birbirlerini hiç tanımadan bu farkındalığa varmış spor insanları. Ev ödevlerini yapmayı bir iş ahlâkı olarak görmüş, faydasına inanmış, kazanmanın anahtarı benimsemişler. Peyton, NFL’e daha hazır girebilmek için, birinci sırada seçileceğine kesin gözüyle bakılan NFL draft’ına girmeyip okulun son senesinde Tennessee’ye dönmesinin hayatının en iyi kararı olduğunu söylüyor. Itoudis de Obradovic sonrası kendisine önerilen Panathinaikos başantrenörlüğü yerine Bandırma yolunu tutup Banvit’te geçirdiği sezon için benzer şeyler iddia edecektir kariyerinin sonunda. Biri kariyerinin sonunda, diğeri ise belki de başlarında; ortak noktaları, bu takvim yılı içinde yarıştıkları en büyük organizasyonun kupalarını öpüyor olmaları. Bence bir araya gelseler birbirlerini çok iyi anlarlardı: Doğru anda, doğru yerde, hazır olmanın önemine dair...