Çaylak Kartı

"İnternet fenomeni Logan Paul, 5,27 milyon dolar ödeyerek dünyanın en pahalı Pokemon kartını satın aldı." Eğer ucundan kıyısından kart koleksiyonculuğuna temas ettiyseniz, bu haberi mutlaka görmüşsünüzdür. Spor kartlarının yayılmasında en büyük rolü oynayan branş olan beyzbolun ilk profesyonel kulübü Cincinnati Red Stocking, 1869 yılında kurulduğunda, koleksiyon kartları çoktan sigara ve tütün paketlerindeki yerini almıştı bile. Yüzyılın sonunda renkli baskının yaygınlaşması, ilk başta müşterileri ödüllendirmek için ortaya atılan bu eğlenceli fikrin, bir endüstriye dönüşmesinin yolunu açtı.

1930'larda sporcuların biyografileri kartların arkasına yerleşti. 1952'de, bir sakız ve şekerleme şirketi olan Topps, içerisinde beyzbol efsanesi Mickey Mantle'ın çaylak kartını da barındıran ilk koleksiyonunu çıkardı. Bundan sonrası, biraz çocukluk eğlencesi ile sevilen sporcularla arandaki bağı kuvvetlendiren tutku, biraz da yeni nesil alternatif varlık sınıfının doğuşu…

150 yıllık serüvenin sonunda sporcu kartlarının, milyarlarca dolarlık piyasası var. 2019 yılında, spor kartlarının global hacmi 13 milyar dolarken, pandemi arasında devasa bir artış oldu. 2020 ve 2021 yıllarında bir kart boğası* yaşandı, piyasa hacmi kat kat arttı. Ve yüz binlerce kart, bir-iki yıl önce hayal dahi edilemeyen fiyatlara satıldı. FED'in parasal genişleme politikasını tam tersine çevirmesi, kripto para ve hisse senedi gibi riskli varlıklara ilave olarak, kart piyasasını da vurdu. Boğa sezonu bitti, artık derin bir düzeltmenin yaşandığı ayı** sezonundayız. Fakat bu onyıl bitmeden, spor kartı piyasasının yüz milyar doları geçeceği konusunda uzmanların herhangi bir şüphesi yok.

Yeni Dünya: NFT

Girişte Logan Paul'a referans veren cümle, aslında eksik kalmış bir ifade; olayın devamı var. Paul, 5,27 milyon dolarlık Pikachu Pokemon kartını bir kolyeye dönüştürdü ve Ray Mysterio ile yaptığı WWE maçında boynuna taktı. Elindeki koleksiyon kartını geleneksel işlevinin dışına çıkaran tek hamlesi bu değil. Daha sonra Pikachu kartını NFT haline de getirdi ve dijital bir platform üzerinden 'hisseli olarak' satışa çıkardı. O tek bir kartın artık binlerce sahibi, hissedarı var.

NFT'lerin doğmasıyla beraber, koleksiyon kartlarına dair sarf ettiğimiz "yeni nesil alternatif varlık" ifadesini de düzeltmemiz gerekiyor çünkü eskidiler. Blokzincir teknolojisi, koleksiyon kartlarının çok daha işlevsel dijital versiyonlarını, NFT'leri yarattı. NFT'ler kabaca, sabit veya hareketli görüntülerin, blokzincir üzerinde 'ruhsatlanmasına' dayanıyor. Dijital dünyada ve blokzincir üzerinde saklanan, taşınan, sergilenen birer emtialar.

Aslında bu teknolojinin öncüleri geleneksel spor kartı koleksiyonculuğunu model almışlardı. 2019 yılında, bir NFT şirketi olan Dapper Labs, NBA Top Shot'ı kurarak, koleksiyonculuğu yeni bir aşamaya çıkardı. Top Shot'ın işleme mantığı, geleneksel spor kartı ticaretiyle benzerlikler taşıyor. Dapper Labs, yıl içerisinde belli sayıda 'hareketli sporcu görüntüsünü', çeşitli nadirliğe ve fiyata ayırarak 'kapalı dijital kutulara' koydu. Kullanıcılar da blokzincir üzerinde, şahsi cüzdanlarını kullanarak o paketleri açtılar. İçinden çıkan 'moment'lar', yine Top Shot'ın kendi ağındaki ikincil markette alınıp satıldı ve ortaya milyarlarca dolarlık bir platform çıktı.

Top Shot'ın başarısı, kartopu etkisiyle diğer spor dallarına ve kart şirketlerine yayıldı. Yine Dapper Labs, NFL ve UFC organizasyonlarının NFT'lerini çıkardı. Avrupa'ya geçerek La Liga ile anlaştı ve aynı ekosisteme kısa sürede İtalya Serie A da eklendi; bu yıl iki ülkenin de dijital koleksiyonları piyasada olacak. Bütün spor kartı koleksiyonculuğunu başlatan Topps, gelişmelere kayıtsız kalmayarak MLB'nin NFT'lerini piyasaya sürdü. İlk etapta, geleneksel kart koleksiyonculuğunun yerini alacak gibi görünen NFT'ler, ironik şekilde, kart koleksiyonculuğunun yeniden canlanmasını sağladı. NFT'lerin dijital dünyası büyüdükçe, insanlar fiziksel kartlara yöneldi. Rakip olmaları beklenen bu iki koleksiyonculuk türü, kısa sürede takım arkadaşına dönüştü; birbirini besledi.

Logan Paul'dan devam edelim… Kart koleksiyonculuğunun birçok riski, tehlikesi var. Bunların başında sahte kartlar geliyor. Paul, sahte Pokemon kartlarına yaklaşık 3,5 milyon dolar ödemiş. Bu durum, Paul'un saflığından veya beceriksizliğinden kaynaklanmıyor. Kart sahtekârlığı engellenmesi güç bir durum. Geçmişe baktığımızda, bizzat şirketler vasıtasıyla sahte kartların piyasaya sürüldüğü örnekler görebiliyoruz.

25'inci yılını kutlayan The Pokemon Company, sadece 2021 yılında dokuz milyar Pokemon kartı üretti fakat ülkemizde bu kartlar yerine sahteleri satılıyor. Ülkenin en büyük kitabevi zincirinden kendinize, oğlunuza veya yeğeninize bir Pokemon kartı aldıysanız, tebrikler! Logan Paul gibi siz de dolandırıldınız.

Sahtekârlığın yanında, fiziksel kartların saklanması ve korunması da büyük sorun. Çocukken spor kartlarına ilgi duyan herkes, en az bir defa kartlarının annesi tarafından atıldığına, komşunun oğlu tarafından yırtıldığına, nemlenip yıprandığına şahit olmuştur. Kartın değerini belirleyen unsurlardan biri de kondisyonu... Elinizde en nadir kartlardan biri dahi olsa, eğer doğru koşullarda saklamadıysanız, büyük bir kayba uğradınız demektir. NFT'ler, bu açıdan daha avantajlı, dijital olarak saklandıkları için ne kaybolma ne de yırtılma riskleri var. Tabii kripto cüzdanınızın çalınma ihtimali, evinize kart koleksiyonu sevdalısı bir hırsızın girme ihtimalinden çok daha yüksek.

Mythos Cards

Topps, Panini, Futera, Leaf, Upper Deck… Spor kartlarının amiral gemilerinin isimlerine, bir yerlerde denk gelmişsinizdir. Hepsi de yurtdışı menşeli çünkü bu bir Batılı uğraşı. Panini gibi bir İtalyan şirketi sektörde yarım asırdır faaliyet gösterse de spor kartlarının esas anavatanı ABD. Türkiye'de spora büyük ilgi olmasına rağmen böyle bir spor kartı endüstrisi henüz yok. Cipslerden sporcu tasoları, sakız kutularından çıkartmalar, gazetelerin içinden kartlar çıktı ama hiçbirinin arkasında, ABD usulü bir koleksiyon mantığı yoktu. Artık bu durum, değişmek üzere.

2021-2022 sezonunda Galatasaray, Beşiktaş, Trabzonspor, Başakşehir ve Altay ile anlaşma imzalayarak faaliyete başlayan Mythos Cards, ülkemizdeki spor kartı koleksiyonculuğunu oturtmak için kolları sıvadı. Bu sezon, Arda Güler'in imzalı çaylak kartına sahip olmak isteyenlerin hayalini gerçekleştirmek üzere, Fenerbahçe'yle de anlaştılar. Ülkenin en büyük kulüplerinin spor kartları, resmi olarak, Mythos Cards etiketiyle koleksiyonculara ulaşıyor.

Kendi sitesi üzerinden satış yapan Mythos Cards temelde üç farklı kategoride kart çıkartıyor: İmzalı, numaralı ve numarasız. İmzalı ve numaralı kartlar sınırlı sayıda üretilirken, yıllık aboneliğe de açılan numarasız kartlar talep toplama usulüyle çalışıyor. Bu kartlar da kendi içinde temalara ayrılmış durumda. 'Today' başlığındaki kartlar, takımların sezon içindeki nabzını tutuyor. "Süper Lig tarihinde Galatasaray formasıyla 40 gole ulaşan dördüncü yabancı Bafetimbi Gomis" kartı, bu yazı kaleme alınırken mezkûr başlıkta çıkan en son kartlardan biriydi.

Beşiktaş'ın unutulmaz ismi Vedat Okyar'ın ölüm yıldönümünde 'Yesterday' temalı kart piyasaya sürüldü. Sevilla'ya giden Marcao'nun, takımlardan ayrılan oyuncuları temsil eden 'Tribute'; Dries Mertens ve Joshua King'in de yeni gelen oyunculara ait 'New Transfer' kartları hazırlandı.

Ve elbette, spor kartı koleksiyonlarının en değerli kategorisi, 'Rookie Card'. Torino'ya giden Emirhan İlkhan'ın, Ajax yolcusu Ahmetcan Kaplan'ın, Muhammed Gümüşkaya'nın veya Hamza Akman'ın spor kariyerlerinin başlangıcını temsil eden kartlar, bu etiketi taşıyordu. Kategori isimlerinin İngilizce olmasının sebebiyse Glasgow'daki koleksiyonerlere Rıdvan Yılmaz kartınızı satmanızı kolaylaştırmak.

Mythos Cards, Türkiye'de kart koleksiyonculuğunu oturtmanın yanında, yurtdışında dahi örneğine rastlamadığımız birçok yeniliğe de imza atıyor. Bunlardan ilki, her kartın arkasında bir QR kodun bulunması. Kodu okutarak, Mythos Cards'ın sitesi üzerinden, kartın dijital bir kopyasını kendinize atayabiliyorsunuz. Yani, Logan Paul gibi kart sahtekârlığına maruz kalmanızın önüne geçiliyor.

Fiziki kartların dijital kopyalara sahip olması hem koleksiyonunuzun takibini kolaylaştırıyor hem de Logan Paul gibi ileride kartlarınızı blokzincire taşıyarak NFT'ye dönüştürmenizi mümkün kılıyor. En azından teknik olarak. Bunun yanında, numaralı kartları satın aldığınız anda, hangi numaraya sahip olduğunuzu görebiliyorsunuz. Özellikle ilk ve son numaraların büyük değer arz ettiği sektörde şeffaflık çok önemli, Mythos Cards da dünyada bir ilke atarak bunu sağlıyor.

Şirket ayrıca, Topps'ın başta Formula 1 ve Star Wars olmak üzere birçok koleksiyonunu Türkiye'ye getiriyor. Ve yine Topps'ın Türkiye'ye getirmesi oldukça zahmetli ve masraflı Chrome, Merlin, Gold gibi futbol kartlarını, sitesi üzerinden 'box breaking'*** yöntemiyle yerel kullanıcıların erişimine sunuyor. Tüm bu tablonun en güzel yanıysa gerek üretilen kartların gerek yurtdışından getirilen koleksiyon ürünlerinin, oldukça makul fiyatlarla satışa sunulması. Çok yakında, sitede ikinci el pazarı da faaliyete geçecek; aldığınız kartları aynı yerden, başka koleksiyonerlere satabilecek, NBA takımlarını kıskandıracak takaslara girebileceksiniz.

Spor kartlarına ilgi duyuyorsanız ve koleksiyonculuğa merakınız varsa, henüz emekleme dönemindeki Mythos Cards ile beraber yürümeniz, yapabileceğiniz en doğru hareket olabilir. Tuttuğunuz takımla, sevdiğiniz sporcularla aranızdaki bağı kuvvetlendirmenin, takımınızın o sezonki yolculuğunu kartlar aracılığıyla ölümsüzleştirmenin yanında, doğru oyuncunun tek bir çaylak kartıyla, harika bir kazanç elde etmeniz de mümkün. Buralar henüz dutluk, haberiniz olsun.

*: Fiyatların çok yükseldiği, talebin arttığı dönem.

**: Fiyatların ve talebin düştüğü dönem.

***: Genellikle tek bir kullanıcının bütçesini aşan pahalı kutulardaki kartların, koleksiyonerler tarafından ortaklaşa ve pay usulü satın alınması.